Ngăn ngừa nguy cơ trục lợi từ bán cổ phần Nhà nước

    Cổ phần hoá, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) không cần nắm giữ đã và đang được triển khai quyết liệt. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có những quy định hoặc giám sát chặt chẽ thì đây là thời điểm dễ xảy ra nguy cơ thâu tóm cổ phần, biến tài sản nhà nước thành của riêng cá nhân hoặc lợi ích nhóm.

 

    Câu chuyện về số cổ phần của Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa và người thân trong gia đình nắm giữ tại Công ty Cổ phần (CTCP) Bóng đèn Điện Quang vừa qua đã thu hút sự quan tâm của dư luận. 

 

    Đề cập về việc này, đại diện Cục Tài chính doanh nghiệp nói: “Việc lãnh đạo của doanh nghiệp không trực tiếp mua cổ phần nhưng con cháu của họ lại tham gia mua cổ phần của doanh nghiệp, điều này luật không cấm. Con cháu họ hoàn toàn có thể bỏ tiền túi để mua. Nhưng nếu là cán bộ Nhà nước, cần phải công khai thông tin, tiền lương, thu nhập. Ví dụ, thu nhập chỉ có 100 triệu đồng mà sau một năm sở hữu khối tài sản tới hàng chục tỷ thì không được”.

 

    Trước đây, đối với việc bán cổ phần DNNN, lãnh đạo doanh nghiệp được ưu tiên mua cổ phần theo phương thức thỏa thuận từ trước. Nhưng kể từ năm 2015, để đảm bảo tính minh bạch khi thoái vốn Nhà nước khỏi doanh nghiệp, đã có quy định không được bán thỏa thuận trước mà phải đấu giá công khai trước, sau đó chào cạnh tranh (đấu giá theo điều kiện). Đấu giá công khai thì người mua cũng công khai, cạnh tranh, sòng phẳng với nhau. Điều này tránh việc thỏa thuận giữa hai bên. Việc thỏa thuận chỉ là phương án cuối cùng được áp dụng khi những phương án khác không thành công.

 

    Hạn chế thỏa thuận cũng là để tránh trường hợp lãnh đạo DNNN muốn bán cho ông A mà không muốn bán cho ông B nên xây dựng phương án có lợi cho ông A. "Còn thỏa thuận là sẽ còn lên xuống nọ kia, nên giờ quy định rõ không ưu tiên bán thỏa thuận, để hạn chế những tiêu cực đó".

 

    Bộ Tài chính mới đây đã trình Chính phủ xem xét thông qua dự thảo Nghị định về chuyển DNNN thành công ty cổ phần. Theo đó, Nghị định mới được xây dựng theo hướng dẫn quy trình cổ phần hóa để các doanh nghiệp thực hiện đúng và minh bạch, công khai hơn so với trước, không bị méo mó. So với trước đây, quy trình có thể đơn giản hơn nhưng được quy định cụ thể hơn.

 

    Vấn đề sử dụng đất đai sau cổ phần hóa cũng được quy định rõ, vì thực tế cho thấy, nhiều trường hợp cổ phần hóa DNNN, cổ đông mua vào không phải vì doanh nghiệp mà vì lợi thế đất đai. Hiện nay, việc sử dụng đất đai sau cổ phần hóa phải thực hiện theo Luật đất đai chứ không phải lợi dụng quỹ đất để chuyển đổi mục đích, làm việc khác.

 

    Ông Nguyễn Duy Long, Tổ trưởng Biên tập Dự thảo Nghị định chuyển DNNN thành công ty cổ phần cũng cho biết, việc bán cổ phần ưu đãi cho người lao động trong doanh nghiệp đã được triển khai thí điểm từ năm 1992. Trong đó quy định rõ, số cổ phần mua ưu đãi được căn cứ dựa trên số năm công tác, cống hiến. Tuy nhiên, theo quy định hiện nay, sau đó, muốn mua thêm phải thông qua đấu giá cạnh tranh, công khai.

 

    Theo ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết: Trong Luật phòng, chống tham nhũng đã có quy chế, quy định về việc công khai, minh bạch tài sản. Cán bộ, viên chức làm việc trong các cơ quan, doanh nghiệp Nhà nước nếu xảy ra trường hợp thu nhập, tài sản bất ngờ gia tăng đều phải công khai, minh bạch tài sản, thu nhập để kiểm tra xem nguồn thu nhập, tài sản đó có nguồn gốc chính đáng hay không?

 

    Theo báo cáo quản trị năm 2016 của CTCP Bóng đèn Điện Quang, gia đình Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa đang nắm giữ tổng cộng 11,8 triệu cổ phiếu DQC, chiếm 34,12% vốn điều lệ doanh nghiệp này. Đóng cửa phiên giao dịch ngày 16-3, cổ phiếu DQC có mức giá 53.000 đồng. Tính theo thị giá cổ phiếu DQC, giá trị tài sản của gia đình Thứ trưởng Thoa tại Điện Quang hiện khoảng 625 tỷ đồng.