Phong tỏa tài khoản khi đối tượng thanh tra có dấu hiệu tẩu tán tài sản

Ngày 15-4-2014, Thanh tra Chính phủ đã công bố nhằm lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Thông tư hướng dẫn việc phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra trên Cổng thông tin điện tử Thanh tra Chính phủ.

Luật Thanh tra năm 2010 và Nghị định 86/2011/NĐ/CP ngày 22-9-2011 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số Điều của Luật thanh tra đã quy định: Thanh tra Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có trách nhiệm hướng dẫn việc thực hiện phong tỏa tài khoản của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra. Do chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về việc thực hiện phong tỏa tài khoản cho nên  Thủ trưởng các cơ quan thanh tra nhà nước, Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước, người có thẩm quyền ra quyết định thanh tra chưa thực hiện hết thẩm quyền theo Nghị định quy định dẫn tới, hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra nhất là xử lý sau thanh tra còn gặp không ít khó khăn trong việc thu hồi tiền, tài sản bị thất thoát. Vì vậy, Thanh tra Chính phủ đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước xây dựng Dự thảo Thông tư liên tịch với mục đích hướng dẫn việc phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra.

Theo dự thảo, Thông tư có 3 Chương, 13 Điều. Trong đó, Chương I, Quy định chung; Chương II, Thẩm quyền; căn cứ; thủ tục phong tỏa tài khoản; hủy bỏ quyết định phong tỏa tài khoản; Chương III, Tổ chức thực hiện. 

Một Hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện Thông tư do Thanh tra Chính phủ tổ chức

Về thẩm quyền yêu cầu phong tỏa tài khoản, dự thảo Thông tư quy định trong quá trình thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra hành chính, Trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra mở tại tổ chức tín dụng đó khi có căn cứ cho rằng đối tượng thanh tra tẩu tán tài sản. Trong quá trình thanh tra và thực hiện kết luận thanh tra, người ra quyết định thanh tra hành chính, người ra quyết định thanh tra chuyên ngành có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra mở tại tổ chức tín dụng đó khi có căn cứ cho rằng đối tượng thanh tra tẩu tán tài sản, không thực hiện quyết định thu hồi tiền, tài sản của Thủ trưởng cơ quan thanh tra nhà nước hoặc của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước.

Căn cứ  để yêu cầu phong tỏa tài khoản gồm: (1) Người có thẩm quyền yêu cầu phong tỏa tài khoản xem xét yêu cầu tổ chức tín dụng nơi đối tượng thanh tra mở tài khoản phong tỏa tài khoản khi có một trong các căn cứ cho rằng đối tượng thanh tra có dấu hiệu tẩu tán tài sản, gồm: Đối tượng thanh tra có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong việc chuyển tiền từ tài khoản của mình sang tài khoản của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác mà không có mục đích rõ ràng, hợp lý. Có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong việc chuyển dịch quyền sở hữu, sử dụng, cho tặng, thế chấp, cầm cố, hủy hoại, thay đổi hiện trạng tài sản. Đối tượng thanh tra có hành vi làm sai lệch hiện trạng, tình tiết, chứng cứ ảnh hưởng đến việc kết luận, xử lý trong thanh tra. (2) Khi đối tượng thanh tra không thực hiện quyết định thu hồi tiền, tài sản của Cơ quan thanh tra hoặc cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

Dự thảo Thông tư quy định khi nhận được yêu cầu phong tỏa tài khoản của người có thẩm quyền, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam nơi đối tượng thanh tra có tài khoản có trách nhiệm kịp thời ra ngay quyết định phong tỏa tài khoản. Quyết định phong tỏa tài khoản phải xác định rõ các nội dung: phạm vi phong tỏa: phong tỏa chiều chi tiền hay phong tỏa hai chiều (chiều thu tiền và chiều chi tiền); số lượng tiền bị phong tỏa: phong tỏa toàn bộ tài khoản hay phong tỏa một số tiền cụ thể; thời điểm, thời gian phong tỏa và các thông tin khác (nếu có).

Về xử lý vi phạm, điều 12 của dự thảo Thông tư nêu rõ:  Cơ quan, tổ chức, cá nhân không cung cấp hoặc cung cấp không đúng, không đầy đủ thông tin về tài khoản; không thực hiện quyết định phong tỏa tài khoản, quyết định hủy phong tỏa tài khoản; không thực hiện yêu cầu phong tỏa tài khoản, yêu cầu hủy phong tỏa tài khoản, yêu cầu khấu trừ tiền của cơ quan thanh tra thì tùy từng trường hợp mà bị xử phạt vi phạm hành chính, xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Người lợi dụng chức vụ, quyền hạn cản trở việc cung cấp thông tin về tài khoản, việc phong tỏa tài khoản, việc hủy phong tỏa tài khoản thì tùy từng trường hợp mà bị xử phạt vi phạm hành chính, xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.