Theo hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình ban hành Quyết định số 208/QĐ-TA, ngày 17-10-2018 thành lập 05 Trung tâm hòa giải đối thoại tại Tòa án nhân dân tỉnh và 04 Trung tâm hòa giải đối thoại tại Tòa án nhân dân 4 huyện, thành phố: Đông Hưng, Tiền Hải, Thái Thụy, thành phố Thái Bình; rà soát, lựa chọn, chỉ định 19 hòa giải viên, đối thoại viên là những thẩm phán, kiểm sát viên đã nghỉ hưu, các luật sư có phẩm chất đạo đức, có kỹ năng, phương pháp hòa giải. 

 

    Phân công các đồng chí Chánh án Tòa án nhân dân các huyện, thành phố làm Giám đốc Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án cấp huyện, đồng chí Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh làm Giám đốc Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án tỉnh. Các đồng chí giám đốc, phó giám đốc các trung tâm hòa giải, đối thoại tập trung lãnh đạo chỉ đạo với tinh thần khẩn trương, quyết tâm cao; hàng tuần định kỳ làm việc với các hòa giải viên, đối thoại viên giải quyết các khó khăn, vướng mắc, kiến nghị.

 

    Sau khi thụ lý đơn, Giám đốc Trung tâm hòa giải, đối thoại của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Thái Bình xử lý đơn và giao cho hòa giải viên, đối thoại viên giải quyết; đồng thời phân công thẩm phán theo dõi vụ việc đó. Thẩm phán và hòa giải viên, đối thoại viên cùng nghiên cứu hồ sơ khởi kiện, trao đổi về những vấn đề pháp lý cần lưu ý khi tiến hành hòa giải, đối thoại. Sau đó, hòa giải viên, đối thoại viên thực hiện việc hòa giải, đối thoại theo trình tự đã được quy định.

 

    Mặc dù gặp không ít khó khăn nhưng quá trình triển khai thực hiện thí điểm, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Tòa án nhân dân tối cao, Thường trực Tỉnh ủy Thái Bình cùng với sự cố gắng cùa các đơn vị được giao thực hiện thí điểm qua hơn 8 tháng triển khai thực hiện thí điểm từ ngày 01-11-2018 đến ngày 15-7-2019, đã thụ lý 984 vụ việc; trong đó, đưa ra hòa giải, đối thoại 884 vụ việc; tỷ lệ các vụ việc đưa ra hòa giải, đối thoại đạt 89,8% tổng số vụ việc đã thụ lý. Kết quả hòa giải, đối thoại thành 669 vụ việc, đạt tỷ lệ 68% nên đã giúp 5 đơn vị cấp huyện, thành phố và Tòa án tỉnh giảm được 669 vụ tranh chấp không phải mở phiên tòa xét xử.

 

    Một số trung tâm có tỷ lệ số vụ hòa giải thành cao như Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án nhân dân huyện Đông Hưng, hòa giải thành đạt 87,4%. Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án nhân dân huyện Tiền Hải, hòa giải thành đạt 82,6%. 2/5 trung tâm hòa giải, đối thoại có số lượng vụ việc tiếp nhận, thụ lý cao. Trung tâm tại Tòa án nhân dân thành phố Thái Bình tiếp nhận, thụ lý 349 vụ việc. Trung tâm tại Tòa án nhân dân huyện Thái Thụy tiếp nhận, thụ lý 286 vụ việc.

 

    Có nhiều vụ án dân sự, kinh doanh thương mại, hành chính có tính chất phức tạp, nhiều người tham gia tố tụng, liên quan đến tranh chấp chia thừa kế, tranh chấp quyền sử dụng đất, kiện đòi nợ. Tuy nhiên, các hòa giải viên, đối thoại viên đã kiên trì thuyết phục hòa giải dẫn đến việc các đương sự đã tìm được tiếng nói chung. Các hòa giải viên, đối thoại viên đã làm việc với một tinh thần nhiệt tình, tận tụy và trách nhiệm; kiên trì giải thích rất rõ ràng những quy định của pháp luật có liên quan, mục đích, ý nghĩa của việc hòa giải, tác dụng và lợi ích của việc hòa giải thành. Hòa giải viên đã rất kiên nhẫn hòa giải khi ban đầu chưa có được sự hợp tác của bị đơn; chính sự kiên trì, phân tích có lý, có tình của hòa giải viên nên bị đơn đã thiện chí hợp tác.

 

    Bên cạnh những vụ án dân sự, kinh doanh thương mại đã hòa giải thành thì cũng có những vụ án hành chính tỷ lệ hòa giải thành thấp, vì đối với án hành chính chủ yếu liên quan đến khiếu kiện về thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng và tập trung chủ yếu ở Trung tâm tại Tòa án tỉnh. Khi nộp đơn khởi kiện, các đương sự không cung cấp đầy đủ tài liệu chứng cứ kèm theo, một số vụ việc khi tổ chức phiên hòa giải, đối thoại đương sự cố ý không đến, ý thức pháp luật còn nhiều hạn chế dẫn đến việc hòa giải viên, đối thoại viên đã kiên trì thuyết phục nhưng các bên không tìm được tiếng nói chung.