Bộ trưởng Bộ Công thương trả lời chất vấn của Quốc hội

Ngày 17-11, Quốc hội đã tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên diễn ra chiều 17-11, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng đã đăng đàn trả lời về những vấn đề “nóng” được các đại biểu đặt ra, đặc biệt là vấn đề xử lý tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng và quản lý chặt giá cả một số mặt hàng thiết yếu. 

Bộ trưởng Bộ Công thương trả lời chất vấn của Quốc hội

Về chất vấn của đại biểu Lê Đình Khanh về tình hình hàng nhập lậu vẫn diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến sản xuất trong nước, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết đây là vấn đề nhức nhối từ nhiều năm nay, các lực lượng chức năng đã hết sức cố gắng nhưng kết quả còn hạn chế. Trong báo cáo kiểm điểm cá nhân của Bộ trưởng cũng nhận trách nhiệm về hạn chế này.

Mặc dù ngành công thương có nhiều cố gắng, các lực lượng khác như hải quan, thuế đã nỗ lực nhưng hiệu quả chưa cao, tỷ lệ số vụ việc về gian lận thương mại năm này qua năm khác và năm sau đều cao hơn năm trước. Cụ thể là 10 tháng của năm 2014, số vụ kiểm tra và xử phạt đều tăng hơn 2013 từ 12-14% nhưng tình hình diễn biến khá phức tạp.

Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, nguyên nhân tình trạng này là do dung lượng thị trường của Việt Nam ngày càng phát triển, tốc độ phát triển ngày càng cao, độ mở của nền kinh tế lớn nên giao thương hàng hóa ngày càng tăng, đi liền với đó là, xuất hiện nhiều phần tử làm ăn không đúng đắn, lợi dụng đưa hàng kém chất lượng vào tiêu thụ tại thị trường nội địa.

Bên cạnh đó, công tác đấu tranh về phương tiện, công cụ vừa yếu vừa thiếu nên hiệu quả chưa cao. Thực tế vừa qua, lực lượng quản lý thị trường đi kiểm tra thiếu trang thiết bị kiểm nghiệm và đánh giá chất lượng.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, không loại trừ trong đội ngũ của lực lượng quản lý thị trường còn có tình trạng tiêu cực, làm việc chưa hết trách nhiệm, bao che cho trình trạng sai phạm; sự phối hợp của các địa phương mặc dù nỗ lực nhưng chưa đều.

Với câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Khá là Bộ trưởng có thể cam kết đến 2015, tình trạng về buôn lậu và gian lận thương mại giảm được bao nhiêu %, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng khẳng định, Bộ sẽ hết sức cố gắng để cải thiện tình hình này.

Bộ trưởng cho biết với việc ra đời của Ban chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả 389 do Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc là Trưởng ban và có sự tham gia của các ngành chức năng, chắc chắn rằng công tác này từng bước sẽ đạt được hiệu quả tích cực hơn trong năm 2015 và những năm tiếp theo.

Trách nhiệm của Bộ là nếu phát hiện sai phạm, Bộ sẽ đề nghị các địa phương xử lý. Chẳng hạn, như trong 2 năm 2012-2013 và hết tháng 8/2014, cả nước đã khiến trách 25 trường hợp cán bộ sai phạm, cách chức 4 trường hợp. Bộ trưởng cũng đề nghị các địa phương đồng tình với cách xử lý này.

Đối với câu hỏi của đại biểu Lê Đình Khanh về việc quản lý giá sữa, giá thuốc, giá điện và giá xăng dầu, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết giá sữa do Bộ Tài chính chủ trì, giá thuốc do Bộ Y tế quản lý. Bộ Công Thương với chức năng quản lý thị trường đã phối hợp cùng với thanh tra của Bộ Tài chính và Y tế đi thanh tra những hộ kinh doanh xem có thực hiện niêm yết đúng giá hay không. Trên thực tế, lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp triển khai kiểm soát giá sữa; từng bước đưa giá thuốc về giá trị thật của nó.

Về giá xăng dầu và điện là vấn đề Quốc hội quan tâm chỉ đạo kiên quyết nên đến sau khi thực hiện Nghị định 84 về điều chỉnh giá xăng dầu theo cơ chế thị trường và thay thế là Nghị định 83, có thể nói giá xăng dầu bán sát theo cơ chế thị trường. Xăng dầu từ đầu năm đến nay đã giảm 9 lần hơn 4.000 đồng/lít cao hơn nhiều so với 5 lần tăng giá.

Cũng theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, giá điện đến đến năm 2015 sẽ theo theo thị trường, giá sẽ phụ thuộc vào nhiên liệu, chi phí đầu vào sẽ bảo đảm phục vụ cho tiêu dùng của nhân dân. Nhưng đối với những hộ nghèo vẫn sẽ hỗ trợ 30 số đầu.

"Từ tháng 8/2013 do việc điều hành các nhà máy điện hợp lý nên chúng ta không phải điều chỉnh giá điện" - Bộ trưởng cho biết.

Đối với chất vấn của đại biểu Nguyễn Mạnh Cường về việc phát triển và sử dụng xăng sinh học E5, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng bày tỏ, xăng sinh học E5 trong mấy năm qua, Bộ Công Thương và Bộ Khoa học-Công nghệ đã cho thử nghiệm xăng E5 tại một số hãng taxi và thấy ôtô sử dụng xăng E5 hoạt động ổn định.

Chính phủ đã cho áp dụng xăng này theo lộ trình đến 1-12-2014 thí điểm tại 3 địa phương và 1-12-2015 sẽ sử dụng trên địa bàn 7 địa phương và sau đó sử dụng đại trà trên toàn quốc. Quảng Ngãi là địa phương đi đầu về sử dụng xăng sử dụng xăng E5 trước thời hạn 3 tháng và đến nay ở địa phương này chưa có vấn đề gì xảy ra. Mặc dù vậy, với trách nhiệm là cơ quan cung ứng và ban hành tiêu chuẩn về xăng dầu, Bộ sẽ hợp tác với Bộ Khoa học-Công nghệ để sớm khẳng định độ an toàn của xăng E5. Nếu có xảy ra sự cố thì các cơ quan ban hành tiêu chuẩn xăng này phải chịu trách nhiệm.

Tại phiên chất vấn, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, đặt câu hổi về nội dung phát triển công nghiệp phụ trợ và biện pháp để sớm thực hiện có kết quả chủ trương này.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Đồng Hữu Mạo (Thừa Thiên-Huế) về vấn đề công nghiệp phụ trợ, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết năm 2007, Chính phủ đã có quy hoạch công nghiệp hỗ trợ đến 2010 và tầm nhìn 2020. Đến năm 2011, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Quyết định số 12 về chính sách phát triển đối với công nghiệp hỗ trợ.

Giải đáp câu hỏi về việc liệu có thiếu chính sách cụ thể để phát triển công nghiệp hỗ trợ hay không và trách nhiệm của Bộ Công Thương trong vấn đề này, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thừa nhận công nghiệp hỗ trợ trong thời gian vừa qua vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề.

Để khắc phục điều đó, năm 2011, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 12 về một số chính sách khuyến khích đối với công nghiệp hỗ trợ. Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định về một số chính sách đối với một số nhóm hàng hóa liên quan đến công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực: chế tạo ôtô, điện tử, dệt may, da giày, hàng nhựa... Gần đây, Bộ Công Thương đã ban hành quy hoạch phát triển công nghiệp phụ trợ...

Bộ trưởng cho rằng nguyên nhân của hiện trạng này do cơ chế, chính sách có nhưng chưa đầy đủ, cấp độ pháp lý còn hạn chế, vì thế chưa tạo thuận lợi cho công nghiệp phụ trợ phát triển. Bộ trưởng cho rằng công nghiệp phụ trợ chủ yếu là phụ tùng, linh kiện. Để phát triển được các lĩnh vực này đòi hỏi phải có quy mô sản xuất khá, đủ để sản xuất với số lượng nhiều. Qua đó, giá thành mới có thể cạnh tranh được và tổ chức sản xuất thuận lợi hơn. Tuy nhiên trong thời gian vừa qua, trong nhiều sản phẩm hàng hóa, dung lượng của thị trường chưa đủ.

Một nguyên nhân khác được Bộ trưởng đề cập tới là với xu thế thương mại hóa toàn cầu ngày càng phát triển, sự phân công trong chuỗi sản phẩm, chuỗi giá trị gia tăng trên toàn cầu ngày càng đi vào xác định, quyết định bởi các doanh nghiệp lớn. Vì thế các doanh nghiệp đa quốc gia sản xuất các sản phẩm hàng hóa đã sử dụng mạng lưới các doanh nghiệp vệ tinh, mạng lưới các doanh nghiệp phụ trợ, hình thành sẵn có để chuyên cung cấp cho tập đoàn đa quốc gia này.

Bộ trưởng cho rằng “chúng ta đều đi sau, nên việc len chân được vào chuỗi giá trị toàn cầu cũng là điều hết sức khó khăn, trong bối cảnh đất nước sức còn đang yếu, kinh nghiệm chưa nhiều.”

Phân tích kỹ hơn về nội dung này, Bộ trưởng cho biết công nghiệp phụ trợ liên quan đến sản xuất linh kiện phụ tùng, đòi hỏi nguyên vật liệu, nhất là vật liệu mới, trong khi đó mặt hàng thép chế tạo, chất dẻo... hầu như phải nhập, do đó giá thành các sản phẩm công nghiệp phụ trợ này khó có thể cạnh tranh với các nhà sản xuất nước ngoài. Mặt khác, còn có nguyên nhân về con người. Công nghiệp phụ trợ là một ngành công nghiệp thông dụng lao động, đòi hỏi trình độ tay nghề rất cao, thập trí là nghệ nhân. Trong khi chúng ta đang thiếu đội ngũ này.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nêu rõ thời gian tới, Bộ Công thương sẽ có báo cáo với Chính phủ để có những giải pháp khắc phục được sự yếu kém của công nghiệp phụ trợ.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Lê Đình Khanh (Hải Dương) về việc Bộ đã ban hành bao nhiêu văn bản trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ, Bộ trưởng cho biết: thời gian vừa qua, nhất là từ năm 2011 cho đến nay, Bộ Công thương đã tham mưu với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành 3 văn bản: Quyết định số 12 năm 2011 về một số cơ chế chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành cơ chế chính sách ưu đãi đối với một số nhóm hàng công nghiệp hỗ trợ; Quy hoạch phát triển công nghiệp hỗ trợ vừa ban hành tháng 10-2014.

Lý giải câu hỏi của đại biểu cho rằng việc còn phụ thuộc nhiều vào nước ngoài trong công nghiệp phụ trợ phải chăng là chưa có chính sách hỗ trợ có hiệu quả và đồng bộ, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thẳng thắn thừa nhận nguyên nhân đúng là do chưa đồng bộ và hiệu quả chưa cao.

Hiện, Bộ Công thương đang trình Chính phủ ban hành nghị định mới bao quát được nhiều nội dung về cơ chế chính sách hơn các nghị định trước đây. Bộ trưởng cũng cho biết Bộ Công thương mong Quốc hội xem xét và đưa vào Chương trình xây dựng pháp luật năm 2015 hoặc đầu nhiệm kỳ khóa 14 có thể ban hành riêng một luật về công nghiệp phụ trợ. Đây chính là khung pháp luật quan trọng để có cơ sở thể chế hóa các chính sách cụ thể để phát triển công nghiệp phụ trợ.