Xử lý án tham nhũng kéo dài, trả hồ sơ, bổ sung nhiều lần

    Tại phiên chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, người đứng đầu các cơ quan tố tụng đã tham gia giải trình làm rõ nguyên nhân dẫn đến việc xử lý án tham nhũng kéo dài, phải trả hồ sơ, bổ sung nhiều lần.

 

 

    Đề cập đến công tác xét xử, điều tra, truy tố, thi hành án những vụ án tham nhũng kinh tế lớn được dư luận rất quan tâm, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Lê Thị Nga (Thái Nguyên), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, bên cạnh một số thành tích đạt được, hiện còn một số hạn chế lớn.   

 

    Thứ nhất, việc xử lý kéo dài, vi phạm thời hạn điều tra, truy tố, xét xử, có vụ án khởi tố từ năm 2014 đến nay chưa kết thúc. Đáng chú ý, có những trường hợp bỏ trốn ra nước ngoài ngay tại thời điểm cơ quan chức năng chuẩn bị khởi tố. “Trường hợp Dương Chí Dũng trước đây và Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đình Duy mới đây là điển hình”, Đại biểu Lê Thị Nga dẫn chứng.

 

    Thứ hai, tỷ lệ trả hồ sơ vụ án điều tra lại rất cao, cao nhất trong các loại án, đặc biệt là các vụ án do cơ quan điều tra cấp Trung ương điều tra và Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiểm soát, điều tra. Năm 2017, tỷ lệ này là 71,1%.

 

    Thứ ba, có những vụ kết quả xét xử sơ thẩm chưa nhận sự đồng tình cao của dư luận, nhất là việc xác định tội danh và có dấu hiệu chuyển án tham nhũng sang án kinh tế ngay từ giai đoạn điều tra, hay chuyển từ tội tham ô sang tội cố ý làm trái quy định Nhà nước…

 

    Đại biểu Lê Thị Nga đề nghị: “Bộ trưởng Bộ Công an, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết nguyên nhân của hiện tượng này? Giải pháp khắc phục trong thời gian tới?”.

 

    Trả lời Đại biểu Nguyễn Thị Nga, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình thừa nhận xử lý án tham nhũng hiện nay có 4 tồn tại: điều tra kéo dài, có bị can chạy trốn, tỷ lệ trả điều tra bổ sung cao, thu hồi tài sản thấp và bản án có dấu hiệu không chuyển tội danh.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn

 

    Tham gia giải trình thêm về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho hay, đối với công tác đấu tranh với tội phạm tham nhũng thời gian qua còn một số hạn chế, chưa đạt mong muốn của Đảng, Nhà nước và người dân.

 

    Theo Bộ trưởng Tô Lâm, tình trạng trên xảy ra do tội phạm tham nhũng là chủ thể đặc biệt, có thủ đoạn, có quan hệ, có chuyên môn để che giấu hành vi. Các vụ án tham nhũng do nhiều đối tượng thực hiện, hành vi được che đậy, các đối tượng quan hệ chặt chẽ, thông tin khép kín trong phạm vi nhất định.

 

    Thời gian điều tra án tham nhũng kéo dài, khó khăn do việc điều tra các vụ án có yếu tố nước ngoài liên quan tới hoạt động tương trợ tư pháp. Bên cạnh đó, công tác giám định còn nhiều hạn chế. Có tình trạng một số cơ quan, cá nhân được trưng cầu giám định cố tình kéo dài thời gian giám định dẫn đến việc án tham nhũng không thể xử lý.

 

    Ngoài ra, một số văn bản về phòng, chống tham nhũng chưa chặt chẽ, dẫn đến phải trả hồ sơ điều tra bổ sung nhiều lần.

 

    Đề cập đến việc án tham nhũng phải trả hồ sơ bổ sung, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, các vụ án này thường xảy ra lâu mới được phát hiện, hành vi tham nhũng được che đậy, đối tượng đã cất giấu tài sản, hợp lý hóa hoặc tiêu hủy tài liệu. Trong khi việc phối hợp trong việc đánh giá chứng cứ, thậm chí là đánh giá tội danh còn chưa thống nhất. Một số quy phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng vẫn còn bất cập.

 

    Để đấu tranh hiệu quả với tội phạm này, Bộ trưởng Tô Lâm nhấn mạnh sẽ tăng cường phối hợp với cơ quan thanh tra, đẩy mạnh việc chủ động phát hiện tội phạm tham nhũng; chỉ đạo quyết liệt công tác điều tra, hạn chế việc điều tra kéo dài, hay điều tra đi điều tra lại nhiều lần. Đồng thời, bày tỏ mong muốn hiệu quả công tác tiếp nhận, giải quyết tin tố giác tội phạm được nâng cao và Quốc hội sẽ sửa đổi, bổ sung Luật phòng, chống tham nhũng, khắc phục các khâu pháp lý pháp luật.

 

    Lý giải về việc đối tượng phạm tội tham nhũng bỏ trốn, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết các quy định pháp luật chỉ cho phép cơ quan công an thực hiện các biện pháp ngăn chặn đối với bị can, bị cáo. Do đó, một số đối tượng tham nhũng bỏ trốn trước khi bị khởi tố.

 

    “Một số trường hợp bị tố giác đã bỏ trốn ra nước ngoài tiêu hủy chứng cứ gây khó khăn cho công tác điều tra. Quá trình thực hiện, Luật tố tụng hình sự đã khắc phục điểm yếu này”, Bộ trưởng chia sẻ.

 

 

    Liên quan đến nội dung này, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí thông tin: So với loại án khác, án tham nhũng so với các vụ án khác đang là vụ án bị kéo dài, trả hồ sơ, bổ sung nhiều lần. “Đây là trách nhiệm của các cơ quan tố tụng, trong đó có ngành kiểm sát”, Viện trưởng Lê Minh Trí nói.

 

    Theo Viện trưởng Lê Minh Trí, nguyên nhân có cả khách quan và chủ quan. Trước hết, đây là án truy xét, hành vi thực hiện phạm tội đến thời điểm phát hiện phạm tội lâu, đối tượng là người có kiến thức, có chức vụ, quyền hạn, quan hệ và có những điều kiện khác để tác động trong quá trình điều tra vụ án.

 

    Khó khăn đầu tiên khá phổ biến trong các vụ án tham nhũng là kết quả giám định tư pháp đòi hỏi kiến thức chuyên môn chuyên ngành sâu; trong khi  quy mô lớn, có vụ án lên đến vài nghìn tỷ đồng, đòi hỏi xác định thiệt hại; nhiều dự án đang dở dang, đắp chiếu, hoặc chưa đưa vào khai thác, sử dụng, nên đánh giá thiệt hại dự án rất khó khăn như vụ Phạm Công Danh phải có 5 lần giám định tư pháp mới có cơ sở để xử lý vụ án.

 

    Cũng theo Viện trưởng, nguyên nhân chính dẫn đến kéo dài, điều tra bổ sung có liên quan đến cả năng lực, trình độ của cơ quan tố tụng, trong đó có Viện kiểm sát.

 

    Trong khi một số vụ án có nhiều hành vi phạm tội cần phải chứng minh, như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, giải quyết vấn đề dân sự trong vụ án…; với số lượng vài chục bị can, hàng trăm đối tượng có liên quan, hàng nghìn người bị hại, Viện trưởng cho rằng đây cũng là áp lực với cơ quan điều tra, cơ quan xét xử.

 

    Mặt khác, Viện trưởng Lê Minh Trí cũng cho biết, những quy định mới trong quản lý nhà nước, trong quản lý kinh tế và quy định mới trong Bộ luật Hình sự năm 2015 đặt ra yêu cầu mới về quan điểm, áp dụng tiến hành tố tụng của các cấp tố tụng liên quan đến nhiều kiến thức, chủ thể tội phạm tham nhũng, tài sản sở hữu nhà nước… Những lĩnh vực này mới, yêu cầu của Luật đòi hỏi nhận thức và thực thi ở yêu cầu cao hơn.

 

     “Chủ trương của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng là điều tra rõ đến đâu truy tố, xét xử đến đó, phần còn lại sẽ truy tố, điều tra vụ án khác. Nếu cứ cầu toàn trong vụ án lớn thì rất khó xét xử ngay”, Viện trưởng Lê Minh Trí nhấn mạnh.